Authenticity, Novelty, and Uniqueness

Authenticity, Novelty, and Uniqueness van Victoria Sarangova maakt deel uit van Vleeshals internationaal nomadisch programma 2024–2025, getiteld Repetition is a Form of Changing. Dit programma is samengesteld door curatorenduo League of Tenders (Elena Ishchenko en Maria Sarycheva) en bestaat uit vier seizoenen. Authenticity, Novelty, and Uniqueness is het eerste project binnen het derde seizoen van het programma, Paths of Memory, waarin de deelnemende kunstenaars onderzoeken wie de macht heeft om herinneringen uit te wissen en te bewaren, en op welke andere manieren we ons kunnen herinneren.

In haar onderzoeksproject verweeft Victoria Sarangova, een kunstenaar van Kalmyk-Oirat-afkomst, archief fragmenten en diasporische herinneringen in een poging de tot zwijgen gebrachte stemmen van de Kalmyk-Oirat-mensen te reconstrueren — mensen die werden tentoongesteld in zogenaamde ethnologische tentoonstellingen of ‘mensentuinen’ in Europa.

De titel van het project — Authenticity, Novelty, and Uniqueness (oorspronkelijk Echtheit, Neuheit und Eigenartigkeit in het Duits) — is ontleend aan woorden van de Duitse ‘koning van de dierentuinen’ Carl Hagenbeck en zijn impresario’s, die deze termen gebruikten als criteria om de Kalmyken te beschrijven als ‘waardig’ om op te treden in zijn Völkerschauen (volkerententoonstellingen).

In het 19e-eeuwse Europa werden de zogenaamde mensentuinen een massafenomeen: publieke voorstellingen waarin levende leden van niet-Europese bevolkingsgroepen — destijds vaak “races” genoemd — werden tentoongesteld. De Kalmyk-Oirat-bevolking, inheems in de steppegebieden rond de benedenloop van de Wolga en in de 18e eeuw gekoloniseerd door het Russische Rijk, nam in 1883 voor het eerst deel aan Hagenbecks ethnological shows in de Berlijnse dierentuin. De voorstelling was zo populair dat ze ook reisde naar Dresden, Parijs en Hamburg.

Tegen het einde van de 19e eeuw waren de mensentuinen uitgegroeid tot een volwaardige amusementsindustrie en een trans-imperiale onderneming, met wereldwijd gerekruteerde deelnemers (de deelname van de Kalmyken werd goedgekeurd door het Russische Rijk). Deze tentoonstellingen speelden een grote rol in de racialisatie en othering van Inheemse en Zwarte mensen en maakten deel uit van een breder paradigma waarin ook wetenschappelijke instellingen en etnografische collecties een rol speelden. Carl Hagenbeck was erelid van de Berlin Society for Anthropology, Ethnology, and Prehistory en gaf wetenschappers toestemming zijn performers te onderzoeken en te fotograferen. Hun bezittingen en kleding werden verzameld en belandden in ethnografische musea, waar ze nog lang na de sluiting van de mensentuinen werden getoond op manieren die het beeld van Inheemse volkeren als relieken versterken.

In een van deze musea, het etnologische museum in Berlijn, ontdekte Victoria een Kalmyk-collectie afkomstig van Hagenbecks shows. Ze benadert deze objecten en foto’s met de vraag: “hoe kunnen we voorbij de onderdrukking en het ogenschijnlijk neutrale regime van archieven en musea gaan en de verhalen van mensen vertellen?”

Victoria volgt de methode van kritische fabulatie, ontwikkeld door de Zwarte wetenschapper Saidiya Hartman, bij het ontwikkelen van haar lecture performance en haar installatie in de tentoonstelling Tatar* Kiss. Er zijn maar weinig sporen of documenten bewaard gebleven van deelnemers aan deze etnologische tentoonstellingen, maar Victoria vond enkele foto’s van Kalmyk-deelnemers die tijdens Hagenbecks shows werden gemaakt. Met deze beelden probeert ze zich voor te stellen hoe hun levens en ervaringen eruitzagen — verder dan het archief dat hen reduceert tot studieobjecten.

In haar installatie bij Vleeshal gebruikt Victoria een zware witte katoenen stof genaamd Kalmuck, die volgens sommige bronnen door Kalmyk-Oirats werd gebruikt als zadeldoek. Deze stof werd tijdens de Napoleontische oorlogen naar Europa gebracht toen de Kalmyk-Oirats vochten in het Russische leger naast andere Inheemse volkeren. Op deze stof verbeeldt Victoria flarden van het dagelijks leven van de Kalmyken die zichtbaar zijn op de foto’s uit het Berlijnse etnologische museum, waarbij ze hekken en bewakers achterwege laat en de routes vóór en na de show verbeeldt.

Het bijbehorende geluidswerk dat te beluisteren is de tentoonstelling Tatar* Kiss vormt ook een essentieel onderdeel van de lecture performance. Victoria nodigde sprekers van de bedreigde Kalmyk-taal uit om de oorspronkelijke uitspraak en spelling te herstellen van de namen van de performers die door Europese etnologen waren opgeschreven. Ze vroeg leden van de hedendaagse Kalmyk-Oirat-diaspora om deze namen uit te spreken in een poging om zo hun menselijkheid terug te eisen.

De lecture performance Authenticity, Novelty, and Uniqueness bevraagd hoe artistieke praktijken ons kunnen helpen verder te gaan dan de traditionele methoden die archieven en etnologische musea hanteren (die nog steeds slechts fragmentarische sporen van Inheemse volkeren bevatten) en richting duurzame manieren van herinneren kunnen gaan. Victoria nodigt ons uit om samen te blijven hangen in het kritische veld van hiaten en vragen.

Victoria Sarangova werd geboren in Kalmykia en woont in Berlijn. Ze werkt met geluid, video, tekst en borduurwerk. Haar vaak site-specifieke installaties verkennen vooruitgang, geheugen en identiteit – geworteld in haar thuisland en geïnformeerd door haar familiearchief evenals haar persoonlijke geschiedenis. Ze behaalde een BA aan Central Saint Martins, Londen (2014), en een MA aan de Universiteit voor de Kunsten Berlijn (2020).

Het geluidscomponent van het werk is gemaakt in samenwerking met Lidji, Ami, Anzhela, Vera, Eva, Naran, Gilyana, Alisa, Arslan, Halgina, Sükä, Namsa, Lyuuba, Khatan Bata, Polina, Gerel Palinkas, Elza Palinkas, Baine Choros, Jacques Baldachinoff, François Targiroff, Dzsemma Papdeakne Yavanova, vertegenwoordigers van de Kalmykse diaspora. Het opgenomen archief behoort tot hen en is met hun toestemming gebruikt.

Evenementen

18 oktober

Lecture performance Authenticity, Novelty, and Uniqueness

14:00 – 17:00 

Spore Initiative