De werkelijkheid
Bas Heijne, Fischli/Weiss, Michel Houellebecq, Krijn de Koning, Germaine Kruip, Sharon Lockhart, Rita McBride, Janice McNab, Wolfgang Tillmans
Groepstentoonstelling
18 juni – 5 september 2004
Vleeshal (Kaart)
Curatoren: Rutger Wolfson, Tanja Elstgeest
Met werk van: Fischli/Weiss; Michel Houellebecq; Krijn de Koning; Germaine Kruip; Sharon Lockhart; Rita McBride; Janice McNab en Wolfgang Tillmans.
Het is die onwerkelijke werkelijkheid waaruit de kunst ons zou moeten laten ontsnappen. Niet door realisme na te streven, dat is al alomtegenwoordig in onze beeld- en informatiecultuur, maar door ons suf geslagen bewustzijn opnieuw in contact te brengen met de werkelijkheid.
Citaat uit 'De Werkelijkheid' van Bas Heijne.
Bas Heijne heeft in zijn essays een nieuwe urgentie voor de kunst geformuleerd: “Als een antwoord op de oppervlakte van de massa-media, heeft de hedendaagse kunstenaar de taak de verbroken banden tussen bewustzijn en de wereld te herstellen.” In samen-werking met Heijne zette De Vleeshal de tentoonstelling De werkelijkheid op, met werken van kunstenaars die het publiek opnieuw leren kijken. Geen kortstondige verhevigingen of verborgen fantasieën, maar precieze sublimaties of kritische beschouwingen van de werkelijkheid om ons heen. Op de opening werd Heijne’s nieuwe essaybundel, met eveneens als titel De werkelijkheid, gepresenteerd.
Speciaal voor De werkelijkheid maakte Krijn de Koning een nieuw beeld. Net als zijn andere werken, dwong deze architectonische compositie bezoekers opnieuw te kijken. Het middendeel van De Konings installatie vormde een chaotische cluster van wanden en doorgangen, dat steeds gepasseerd moest worden om in de volgende tentoonstellings-ruimte te komen. Het beeld van De Koning was zowel een autonoom werk, als drager van de werken van de andere kunstenaars in de tentoonstelling.
Wolfgang Tillmans observeert met een lyrisch oog de eenvoudige schoonheid van het dagelijkse leven. Zijn losjes gecomponeerde stillevens en toevallige scènes ademen het verlangen uit om de werkelijkheid zo intens en onbevangen mogelijk te ervaren. Het werk van Germaine Kruip laat de keerzijde van deze ambitie zien. Voor De werkelijkheid verzamelde Kruip foto’s uit de media die haar herinnerden aan andere beelden of aan schilderijen. Zij toonde deze beelden in paren, waarmee de aangeleerde composities van de fotograaf (en soms ook het model) en de drang om schoonheid te cultiveren zichtbaar werden.
De Mini Managers van Rita McBride zijn sculpturale abstracties van huiselijke bedieningspaneeltjes voor bijvoorbeeld de CV, de intercom of het alarm. Door hun vorm licht te abstraheren en ze te ontdoen van hun functie, maakt McBride ons bewust van hun aanwezigheid en potentieel voor schoonheid.
Fischli/Weiss toonden in De werkelijkheid onomwonden het sublieme van alledaagse objecten. Hun betonplaten waren aan de elementen blootgesteld geweest. Deze kleine ingreep gaf de platen een nieuwe betekenis; mos en sporen van water hadden de ruwe oppervlakten langzaam tot Betonlandschaften getransformeerd. De film Nõ van Sharon Lockhart is een gefilmd landschaps-schilderij. Vanaf een vast camerastandpunt filmde zij een Japanse boer en boerin die een net geploegd landschap langzaam en systematisch met stro bedekten. Deze eenvoudige handeling en de sobere manier waarop het in beeld gebracht was, ontlenen hun schoonheid aan de aandacht die Lockhart aan ze geschonken heeft.
Janice McNab illustreerde onze drang ons af te sluiten voor de voortdurende stroom aan indrukken en terug te trekken in ons eigen hoofd. Voor dit doel ontwikkelde zij haar Floating Tanks. Maar in de manier waarop McNab de tanks had beschilderd, werd pijnlijk zichtbaar dat deze exclusieve lifestyle-producten net zo banaal zijn als de werkelijkheid waaraan ze proberen te ontsnappen. Ook Michel Houellebecq worstelt met de banaliteit van het moderne leven. In de reeks foto’s die samen met zijn novelle Lanzarote zijn gebundeld, geeft hij zich echter over aan de schoonheid van het vulkanische landschap, zoals hij dat als toerist heeft gezien op het gelijknamige eiland.
De tentoonstelling De werkelijkheid werd samengesteld door Tanja Elstgeest en Rutger Wolfson, in samenwerking met Bas Heijne.
Met speciale dank aan: Hans Kemna, Amsterdam; Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam; Barbara Gladstone Gallery, New York.